|
Bieniowski epizod "Wielkiej
Ucieczki"
Podczas II Wojny Światowej w Żaganiu (Sagan) znajdował się niemiecki obóz
jeniecki, przeznaczony dla zestrzelonych lotników wojsk alianckich tych,
którzy wcześniej uciekali lub podjęli próbę ucieczki z innych miejsc.
Stalag Luft III
znajdował się z dala od zabudowań, pośród lasów, daleko od wybrzeży Bałtyku, czy
neutralnej Szwajcarii. Nie zniechęcało to jeńców, którzy planowali wydostać się
z obozu, aby zwiększyć swoje szanse zaczęto drążyć trzy tunele, które nazwano
„Tom”, „Dick” i „Harry”.
„Tom” został odkryty przez Niemców, a dalsza rozbudowa „Dicka” została
zaniechana, z powodu rozbudowy obozu. Ostatecznie tylko „Harry” stał się
szansą dla uciekinierów.
W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. uciekinierzy zebrali się w baraku 104,
gdzie pod piecem znajdowało się wejście do tunelu.
"Harry" miał długość około 111 m, ale okazało się, że źle obliczono długość i do
linii lasu zabrakło ok. 9 m.
Z tunelu wydostało się 76 jeńców, zanim zauważono ucieczkę i ogłoszono alarm.
Więźniowie połączyli się w pary. Jemes Leslie Robert „Cookie” Long oraz
Richard Anthony „Tony” Bethell uciekali razem. Początkowo planowali
przedostać się do Czech, ale z powodu śniegu i roztopów zmienili zdanie,
postanowili dostać się pociągiem przez Frankfurt do Szczecina i dalej promem do
Szwecji.
Przedzierali się wzdłuż linii kolejowej, próbowali wskoczyć do wagonu, ale
wszystkie pociągi, które napotkali, jechały zbyt szybko.
Rankiem 26 marca 1944 r. dotarli do Benau, schowali się w stodole i
przeczekali do zmroku. Pod osłoną ciemności postanowili okrążyć wioskę. Jednak
ugrzęźli w zaoranym polu, zmęczeni powrócili do stodoły i postanowili spróbować
ponownie następnej nocy. Jednak ich wysiłki i tym razem się nie powiodły,
chcieli jeszcze wskoczyć do wolniej jadącego pociągu towarowego, ale się nie
udało. Zrezygnowani powrócili do „swojej” stodoły, zdali sobie sprawę, że
obejście wioski nocą jest niemożliwe.
28 marca 1944 r. postanowili poczekać do popołudnia, a kiedy większość
pracowników będzie wracać na obiad, przejść wioskę. Niestety zobaczył ich
strażnik Landwachtu (straży wiejskiej), który ich zatrzymał. Tony i Cookie spędzili kilka
godzin w bieniowskim areszcie, następnie przewieziono ich do Żar, a po
zweryfikowaniu tożsamości odtransportowano ich do Żagania.
W ucieczce wzięło udział 76
osób z 13 krajów, w tym 6 Polaków. Na wieść o ucieczce Hitler wpadł w
szał i chciał wszystkich schwytanych zbiegów natychmiast rozstrzelać oraz
komendanta obozu i strażników trzymających wartę. Jednak Göring przekonał
Hitlera, że tego nie da się zachować w tajemnicy, a alianci mogą wziąć odwet na
wziętych do niewoli lotników Luftwaffe.
Ostatecznie rozstrzelano 50
uciekinierów, w tym Jemesa L. R. Longa oraz wszystkich Polaków. Dla
usprawiedliwienia tego mordu miano twierdzić, że zatrzymany próbował ucieczki
lub stawiał opór przy aresztowaniu.
Ucieczka w pełni powiodła się
tylko dwóm Norwegom, oraz Holendrowi.
Wydarzenie to zwane „Wielką Ucieczką” - "The Great Escape" doczekało się
wielu publikacji oraz filmu.
Jemes Leslie Robert „Cookie”
Long, urodzony 21.02.1915 r.
Bournemouth w Anglii, pilot
bombowca, służył w 9 szwadronie RAF, w lotnictwie od 19.04.1940 r., zestrzelony
27.03.1941 r.
Zamordowany przez gestapo 12 kwietnia 1944 roku we Wrocławiu, jego ciało podano kremacji. Początkowo pochowany najprawdopodobniej w
Żaganiu, obecnie na Cmentarzu Garnizonowym w Poznaniu.
Richard „Tony” Bethell,
urodzony 9.04.1922 r. w Dar-es-Salaam na brytyjskim terytorium
Tanganiki,
rozpoczął służbę w RAF w lutym 1941 r., pilot myśliwca, zestrzelony 7.12.1942
r., przeżył wojnę. Zmarł 17.02.2004 r. w Kanadzie.
mk |
