Rys historii

                                                     Pierwszą wzmiankę o Ziemi Żarskiej znajdujemy w kronice Thietmara, który opisywał wojnę między Bolesławem Chrobrym a Henrykiem II. W 1007 r. kronikarz ten pisał: „...Bolizlavus autem Luzici, Zara et Selpuli denuo occupat et non longe post Budusin ...”, w tłumaczeniu: „...Bolesław tymczasem na nowo zajął Łużyce, Zara (Ziemię Żarską) oraz krainę Słupian i wkrótce przystąpił do oblężenia Budziszyna...”

Od 1002 r. Bolesław Chrobry toczył wojnę z Henrykiem II o Łużyce, ostatecznie na mocy zawartego pokoju w Budziszynie w 1018 r. Łużyce, wraz z Ziemią Żarską zostały włączone do Polski.
Niestety w 1031 r. za czasów Mieszka II  ziemie te, włączono do Cesarstwa Niemieckiego, do tzw. Marchii Miśnieńskiej.

W XIII i XIV wieku  ziemie te należały do książąt śląskich, z dynastii Piastów: Henryka Brodatego, Henryka I Jaworskiego i Bolka II Świdnickiego.

W 1207 r. najprawdopodobniej za sprawą Henryka Brodatego, Żary i okolice przejął Ulryk Dewin (Dziewin).
W 1280 r. po śmierci Albrechta Dewina ziemię przejął Ulryk I Pack.
W 1355 r. ziemie należą do Fryderyka Bibersteina.
W XIV w Ulryk Biberstein utworzył Państwo Stanowe Żary – Trzebiel.

W 1368 r. po śmierci Bolka II Ziemia Żarska włączona została do Korony Czeskiej.

1490 r. - Wacław Biberstein zastawił państwo stanowe Sasom, którzy przejęli władanie nad tymi ziemiami.
1512 r.  - Wnuk Wacława, Ulryk IV wykupił zastawione ziemie. 
1551 r. po śmierci ostatniego z Bibersteinów, Żary przejął cesarz Niemiec i król Czech Ferdynand Habsburg, który mianował Fabiana Schönaicha swoim zarządcą.
W 1558 r. ziemie odkupił Baltazar Promnitz. 

Od 1635 r. na mocy zawartego Pokoju Praskiego państwo stanowe włączono do Saksonii.

W 1765 r. - Jan Erdmann von Promnitz oddał Ziemię Żarską dworowi Saskiemu za dożywotnią rentę.
W 1815 r. - na mocy Kongresu Wiedeńskiego ziemia ta została włączona do Prus, a w 1871 r. cały region wszedł w skład Cesarstwa Niemieckiego.
W 1945 r. – ziemie te wcielono do Polski.

Nazwy miejscowości

                         Nazwa naszej miejscowości, ma najprawdopodobniej rodowód chrześcijański, a wywodzi się od św. Benedykta obecnego Patrona Europy. Pierwszy człon miejscowości Ben(yn), -(en), -(a) - pochodzi od imienia Benedictus.
Według innych źródeł nazwa miejscowości ma pochodzenie słowiańskie i wywodzi się z nazwy osobowej Bień, Bienia.  

Nazwa dzisiejszego Bieniowa zmieniała się na przełomie wieków, spotykało się różne nazewnictwo naszej miejscowości w tym samym okresie.

Pierwsza udokumentowana nazwa miejscowości pochodzi z 1329 r. Podczas spotkania w sprawie odnowy i nadania nowych przywilejów dla Dolnego Szpitala, wśród świadków znajduje się Seyfridus de Benyn, czyli Zygfryd z Bieniowa.

W 1346 r. w rejestrze miśnieńskim "Meisnische Matrikul" znajduje się kościół w Benen.

1350 r. Ulryk von Pack przekazał Dolnemu-Szpitalowi 17 groszy dochodu z Benyn.
 

W spisie z 1381 r. znajduje się Benyn, największa wieś w powiecie żarskim, o powierzchni 86 hufen i 1.5 ruten (ok. 25 km²). We wsi znajduje się: kościół, młyn, 2 folwarki, sędzia. Ponadto miejscowość zamieszkuje 61 chłopów i 26 "ogrodników" razem około 470 osób.

26.01.1434 r. Ulrich von Biberstein jako opiekun pozostawionych dóbr po Hansie Richter z Benen,  nadał własność Agnes Hocke, aż do osiągnięcia pełnoletniości przez spadkobierców.

13.12.1455 r. Wenzel von Biberstein zaświadcza, że Paul Senkinpheyl odsprzedał lenno w Beynen Grzegorzowi Otto.

01.03.1460 r. Wenzel von Biberstein oddaje w lenno 5.5 huben (ok. 132 hektarów) w miejscowościach Marsdorf i Behmin.

07.01.1461 r. Wenzel von Biberstein potwierdza, że Baltzer Unwirde z Behnen sprzedał proboszczowi w Freystadt Heinrichowi Rotenburgowi, a po jego śmierci na reqiem za duszę w żarskim kościele parafialnym, odsetki od swojej posiadłości.

09.06.1465 r. Wenzel von Biberstein sprzedał daninę z plonów w Behenen ołtarzowemu Petirlyn z Freystadt, oraz tamtejszemu bakałarzowi Dittrichowi.

07.10.1465 r. Wenzel von Biberstein sprzedał proboszczowi w Freistadt, odsetki z Behene.

17.08.1479 r. Hans von Biberstein sprzedał  żarskim ołtarzowym Segemannowi i Weichmannowi daninę z plonów w Behnen.

06.01.1480 r. Hans von Biberstein zapisał swoim załogom i mieszczanom, na ewentualne odszkodowanie za udzielone poręczenie, między innymi wieś Behnen.

10.07.1490 r. Elektor Friedrich (Fryderyk) "Mądry" oraz książęta saksońscy Albrecht i Johann, odkupili zastawione wsie, między innymi Behnen.

02.04.1492 r. Książęta Saksońscy oddają Otto v. Knobelsdorf, w lenno wieś i folwark w miejscowości Behne.

14.02.1525 r. Hans Stayn otrzymuje od Hieronymusa v. Biberstein lenno w Behnau.

01.08.1525 r. Hieronymus V. Biberstein oddaje w lenno braciom Hansowi i Balthasarrowi, oraz dzieciom brata Melchiora sąd w Behnen, włącznie z przyległościami, w tym młyn, różne pola i ogrody, piekarnie...

W 1525 r. ukazuje się Behnau, jako nazwa naszej miejscowości. Nazwa ta obowiązuje praktycznie do 1871 r.

Na XVII wiecznych mapach przewija się nazwa Behnaw. W XVIII w. dochodzą nazwy: Benaw, Bethnaw, Banau, Böhne, Benau, Bethnau.
W XIX w. w zasadzie znajdujemy nazwy: Behnau i Benau,  ale od 1871 r. tj. od włączenia naszej miejscowości do Cesarstwa Niemieckiego obowiązuje już tylko jedna nazwa - Benau, która nie zmienia się do 1945 r.
Mapy Bieniowa można zobaczyć na tej stronie.

Jako ciekawostkę przedstawiam fragment z "Ćasopis Maćicy Serbskeje 1894", i "Serbski zemjepisny słowničk" z 1895 r., gdzie obok niemieckiej nazwy Benau znajduje się serbska nazwa Bjenow.

W pierwszych miesiącach po II Wojnie Światowej, obowiązywała niemiecka nazwa miejscowości, pierwsi repatrianci, którzy tu przybyli w sierpniu 1945 r. kierowani byli do miejscowości Benau, znajdującej się w Gminie Benau.

Na mapie komunikacyjnej Rzeczpospolita Polska z 1945 r. znajduje się miejscowość Benau.

Wydawnictwo "Wiedza" z Wrocławia.

Rzeczpospolita Polska.

Na podobnej mapie Rzeczpospolita Polska wydrukowanej w Krakowie, także znajduje się Benau.

Wydawnictwo "Glob" z Krakowa.

Benau.

Miejscowości na tzw. Ziemiach Odzyskanych, trzeba było jakoś nazwać. Powstała "Komisja do przywrócenia słowiańskich nazw na Przyodrzu" w Poznaniu. 

27.08.1945 r. - Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych we Wrocławiu, w oparciu o pracę Komisji, "Okólnikiem Nr IV/2.a/5/45", wprowadziła nazwę miejscowości Benów, jak określono "...nazwy te należy uważać obecnie za jedynie miarodajne...". Okólnik opublikowano wraz z książką: "Spis stacyj i przystanków Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych we Wrocławiu".

W 1945 r. - Na pierwszej powojennej tymczasowej Mapie Polski WIG, Wojskowego Instytutu Geograficznego, wydanej w Warszawie, znajduje się Benów, który należy do województwa wrocławskiego.

Mapa Polski. 1945. Wydanie Tymczasowe.

Pierwsze nazwy miejscowości. Benów.

W tym samym roku Wydawnictwo Instytutu Zachodniego wydało w Poznaniu mapę komunikacyjno-administracyjną, Polska Zachodnia, na której także znajduje się Benów. W broszurce wydanej do tej mapy znajduje się między innymi Skorowidz Niemiecko - Polski Miejscowości Ziem Powracających, a w nim Benau - Benów.

Wydawnictwo Instytutu Zachodniego. Poznań. 1945.

Polska Zachodnia. Benów.

 

Równolegle  do nazwy miejscowości Benów, przyjęła się nazwa Benawa.

14.02.1946 r. przeprowadzono Powszechny Sumaryczny Spis Ludności, ogłoszony w 1947 r., w którym znajduje się gmina wiejska Benawa, powiat Żary, województwo Wrocław.

Powszechny Sumaryczny Spis Ludności.

Gminy wiejskie - Powiat  Żary.

W dokumentach także przewija się nazwa Benawa.

Przejęcie mienia poniemieckiego. Benawa, pow. Żóraw.

Potwierdzenie prawa własności. 1947 r. Benawa, gm. Złota Struga.

19.12.1946 r. - ukazuje się Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12.11.1946 r., "o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości". Ogłoszone w Monitorze Polskim nr 142 poz. 262, nadające  naszej miejscowości nazwę Bieniów. Nazwa miejscowości obowiązuje z dniem ogłoszenia.

Monitor Polski nr 142 poz. 262

Bieniów - Benau. Ogłoszony 19.12.1946 r.

I jeszcze ciekawostka. 27.08.1947 r. - w Monitorze Polskim nr 111 poz. 719, ukazuje się Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 01.07.1947 r., "o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości". A w nim, zmiana nazwy miejscowości Benau - Obersdorf na Bieniów Górny. Nazwa miejscowości obowiązywała z dniem ogłoszenia.
Czy wynika z tego, że istniał w tym czasie Bieniów i Bieniów Górny? Najprawdopodobniej chodziło tu o określenie przystanku kolejowego Bieniów Górny.

Monitor Polski nr 111 poz. 719

Bieniów Górny. Ogłoszony 27.08.1947 r.

Problem z nazewnictwem naszej miejscowości trwał przez jakiś czas.
Mimo wprowadzenia 19.12.1946 r. oficjalnej nazwy miejscowości Bieniów, Starostwo Powiatowe w Żarach jeszcze w 1947 r. wpisywała miejscowość Benawa.
30.05.1949 r. w Monitorze Polskim ukazuje się Orzeczenie nr 12 Ministra Leśnictwa o przejęciu na własność państwa tartaku w Benawie.

Monitor Polski  nr A-33 poz. 493

Lp. 187 - Tartak, Benawa, pow. Żary

 

 

Źródło:
- "Kronika Biskupa Merseburskiego Thietmara". "Thietmari Merseburgiensis Episkopi Chronicon". Edycja komputerowa. 2002 r.
- Urkundliche Beiträge zur Geschichte der edlen Herren von Biberstein und ihrer Güter. Paul, Rogalla von Bieberstein... 1911 r.
- Archiv für die Geschichte schlesiens der Lausitz und zum Theil von Meissen. Von J.G. Worbs Past. in Priebus. Sorau 1798 r.
- Geschichte der Herrschaften Sorau und Triebel. Johann Gottlob Worbs. Sorau 1826 r.
- Ćasopis Maćicy Serbskeje 1894. Letnik XLVII. Budziszyn. Redaktor Michał Hórnik.
- "Onomastica slavogermanica". XXVI. Rudolf Fischer. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 2007 r.
- Internetowy System Aktów Prawnych,
- wspomnienia byłych i obecnych mieszkańców Bieniowa,
- Mapy Polski z 1945 r., z prywatnego archiwum.

Podziękowanie dla E. Deckera za udostępnienie dokumentów ze swoich archiwów.