Historia kolei ... na torach w Bieniowie
Infrastruktura kolejowa

          Bieniów - stacja węzłowa, (do 1945 r. Benau, w latach 1945 -1946 r. Benów) oddana do użytku 15.05.1875 r. .
Stacja usytuowana na 185 kilometrze przedwojennej magistrali kolejowej Berlin – Wrocław, obecnie na 155,7 km linii Wrocław – Gubinek, oraz na 40,6 kilometrze linii Zielona Góra – Żary. Położona jest na wysokości 122 m n.p.m.
Od 1895 r. stacja węzłowa, w 1896 stał się ważnym węzłem kolejowym, z którego pociągi rozjeżdżały się w 4 strony.

            Przed II wojną światową stacja posiadała: 9 torów, w tym 4 główne. Peron 3, posiadał 2 tory ale był wąski, nie tak jak obecnie. 3 peron poszerzono likwidując jeden tor.

Cała trasa z Berlina do Wrocławia posiadała 2 tory. Pierwszy tor na odcinku Bieniów - Jasień ułożony był już w 1873 r., w tym czasie stacja znajdowała się na 174 km od stacji Berlin Schlesischer. Drugi tor na tym odcinku zaczęto układać w 1884 r., układany był nowatorską na ten czas metodą, na podkładach długich, wzdłużnych. Był to tzw. system Haarmanna. Odcinek ukończono w 1886 r.
Niestety po wojnie  na odcinku Żagań – Bieniów – Lubsko, rozebrano jeden tor, który stał się łupem wojennym.

       Teren stacji kolejowej w Bieniowie jest dość rozległy, odległość miedzy nastawniami to ok. 1 km. Obecnie Bieniów jest stacją kolejową IV klasy, posiada 3 tory główne zasadnicze, 1 główny dodatkowy oraz 4 pomocnicze (obecnie tor nr 5 jest częściowo rozebrany). Dwa z torów pomocniczych kończą się rampami: jedna boczno - czołowa, druga boczna, z ramp tych skorzystali w 1946 r., nasi osadnicy.  
Na przełomie lat 60/70 XX wieku, bardzo często z tych ramp korzystało wojsko, ładując się dzień i noc na długie eszelony.
Skrajny tor, nr 9 prowadził na składnicę. Do końca lat 60 była tu składnica drewna, później wykorzystywał plac PGR, składując tu buraki przed wysyłką do cukrowni albo przyjmując nawozy sztuczne.
 Na tym torze, znajdowała się też waga kolejowa do 40 ton, z której wydawano węgiel. Kolejarze jednak, jak chcieli otrzymać swój deputat węgla, korzystali z ramy tuż przy stacji, węgiel ważyli w magazynie i ładowali na wóz z drugiej strony.

W latach 80' był projekt Dolnośląskiej DOKP elektryfikacji linii kolejowych w naszym rejonie. W latach 1985 - 1990, miano z elektryfikować linię Głogów - Żagań - Bieniów - Jasień i Żagań - Żary - Tuplice. Natomiast w latach 1996 - 2000 Poznańska DOKP planowała elektryfikację odcinka Zielona Góra - Bieniów - Żary. Niestety oba te projekty pozostały w strefie planów.

Tory główne były co jakiś czas remontowane, ale pomocnicze już rzadziej. Jeszcze teraz można znaleźć szyny, różnych producentów i z różnych lat . Najstarsze szyny, które udało mi się znaleźć, pochodzą z 1903 r. a metalowe podkłady z 1902 r.
Na rozjazdach znajdują się sprawne mechaniczne zwrotnice z 1918 i 1924 r. ale przysłowiowym "rodzynkiem" jest sprawna ręczna zwrotnica z 1891 r. firmy A. Knoevenagel.

Wyposażenie nastawni jest przedwojenne, znajdują się tu np. sprawne bloki torów z 1924, urządzenia do podnoszenia semaforów i zmiany zwrotnic z 1924, przy nastawniach zachowały się tradycyjne szlabany. Na przejeździe na ul. Górnej do lat 70 były zapory i budka dróżnika, obecnie przejazd jest niestrzeżony, wyposażony w sygnalizację świetlną.
Zachowały się semafory kształtowe, coraz rzadziej spotykane na naszych torach oraz XIX wieczny budynek stacyjny, który niestety popada w ruinę.

Na stacji Benau znajdowały się też polskie szyny, na I torze znajdują się szyny "Huta Król.", czyli Królewska Huta z 1935 r., są to dawne szyny z Köningshutte. W 1921wybucha III Powstanie Śląskie, rok później część Górnego Śląska w tym Köningshutte włączono do Polski. Wtedy też miastu nadano polską nazwę Królewska Huta. W 1934 r. Królewska Huta została dzielnicą Chorzowa.
Z dat na podkładach i szynach, wynika, że w latach 30, stacja Benau przeszła gruntowną modernizację. W latach 1935/1936 wymieniono tory główne, remont musiał być ukończony do maja 1936 r., ponieważ już 15.05.1936 r. po tych torach jeździł najszybszy w tym czasie pociąg na świecie, był to "Latający Ślązak" (Fliegender Schlesier), który osiągał prędkość 160 km/h.
Warto podkreślić, że magistrala kolejowa, która przebiegała przez Bieniów, była pierwszą na obecnym obszarze Polski, linią dużych prędkości tzw. "high speed"

 Nasza stacja to historyczne miejsce i warto by było je ożywić, nie wiem czy można liczyć w tym względzie na PKP, które dawno powinno powstrzymać dewastację stacji i jej infrastruktury.
                  Warto by było na stacji otworzyć muzeum kolejnictwa, na bocznicy przy stacji mogłyby stać jakieś lokomotywy, przydałby się jakiś punkt gastronomiczny, do tego pociąg turystyczny w stylu retro na trasie Żagań - Bieniów – Lubsko, a gości by nie zabrakło. To oczywiście na razie w strefie marzeń ale czasami marzenia się spełniają.

 Legenda „Latającego Ślązaka” oraz możliwość przejechania się dawną magistralą Berlin – Wrocław mogłaby być nie lada atrakcją dla turystów z Polski i z Niemiec

                    Rozmawiałem ostatnio z panem Robertem Kotowskim z Fundacji Kolejowej "Stacja Lubsko/Sommerfeld", który myśli o stworzeniu kolei drezynowej, na początek jako sezonowej atrakcji turystycznej. Drezyny mogłyby jeździć na trasie Lubsko – Bieniów co godzinę i mijać się np. na stacji w Jasieniu. Po drodze drezyna mogłaby się np. zatrzymać na Dolnym Bieniowie przy Szyszynie, gdzie turyści mogliby zobaczyć most na Szyszynie, obejrzeć grodzisko czy przejść się szlakiem do Izby Dziedzictwa. A po dojechaniu na miejsce, obejrzeć stację, historyczną infrastrukturę i zwiedzić nastawnię.
                
  „...Gdyby tak wciągnąć do tego samorządy Gminy Żary, Jasień i Lubska można by się pokusić o przejęcie tych dworców przez Gminy, pozyskanie pieniędzy z UE na projekt szlaku drezynowego (w przyszłości Muzealnej Kolei Retro Lubsko – Żagań - Żary) i odnowienie dworców, przystosowanie ich do nowych zadań (właśnie porobienie ciekawych miejsc na tych stacyjkach dla turystów - danie tez pracy ludziom lub możliwości dorobienia sobie ale i aktywizacje lokalnych społeczności). Z pieniędzy UE można by nie tylko wyremontować dworce, stworzyć ciekawe w nich miejsca czy noclegowe czy handlowe czy jakieś inne ale i zakupić/wykonać drezyny, wydać foldery reklamujące atrakcje oraz poszerzyć bardziej atrakcyjność takie Kolei Drezynowej. Np. ciekawe miejsca w pobliżu szlaku kolejowego czy ścieżki przyrodnicze czy ciekawe budowle, miejsca itd...” - cytat z korespondencji e-mailowej z panem Robertem Kotowskim.
                

mk

Schemat nasypu kolejowego na 174 km linii Jasień - Bieniów. Pierwszy tor na podkładach drewnianych ułożony w 1873 r., drugi tor ułożony 1884 na podkładach długich - wzdłużnych (system Haarmanna)

Schemat nasypu kolejowego na 171,9 km linii Jasień - Bieniów. Pierwszy tor na podkładach drewnianych ułożony w 1873 r., drugi tor ułożony 1886 na podkładach długich - wzdłużnych (system Haarmanna)

22.02.1898 r. 04.06.1898 r. 10.03.1899 r.
Fragment toru na trasie Sorau - Benau, który został otwarty w dniu 1 września 1896 roku. Aby szybko i ekonomicznie budować szlak tor ułożono bez odpowiedniej podsypki, praktycznie na glinie. Po deszczach zaczęły się robić "rynny".   Mapa z około 1875 r. Mapa linii kolejowej z 1880 r. Mapa linii kolejowej z 1884 r. Mapa linii kolejowej z 1885 r. 1885 r. linia Żary - Krzystkowice w budowie. 1903 r. - linia do Krzystkowic. Be-Benau.
Stacja w Bieniowie posiada 4 tory główne. Semafory kształtowe. Nastawnia "Bn1" Rozjazdy. Widok na nastawnię "Bn" Zabytkowe bloki do sygnalizacji z 1924 r. Tabliczka - Eisenbahnsignalwerke z 1924 r. W lewo do Zielonej Góry, prosto - Żagań. Zwrotnica ręczna z 1891 r. Zwrotnica A. Knoevenagel z 1891 r. Zwrotnica Ganz Ratibor z 1918 r. Zabytkowa zwrotnica z wykolejnicą Zwrotnica Hegag Haspe z 1924 r. Szyna Köningshutte z 1903 r. Szyna Köningshutte z 1903 r. Szyna GHH z 1903 r. Szyna FH z 1904 r. Szyna Köningshutte z 1906 r. Szyna KRUPP z 1907 r. Szyna Osnabruck z 1908 r. Szyna UNION z 1909 r. Iglica rozjazdu Köningshutte z 1912 r. Bochum 1928, tabliczka Paderborn 1912 Szyna HB&HV z 1914 r. Szyna König Albert W. z 1914 r.  Szyna Bochum z 1931 r. Polska szyna Huta Król. z 1935 r. Szyna PKP HP z 1949 r. Szyna PKP 1965 r. Podkład metalowy Osnabruck z 1902 r. Podkład metalowy UNION z 1906 r. Podkład Bochum z 1914 r. Podkład Hoesch z 1926 r. Podkład Thyssen z 1931 r. Zwrotnica i rozebrany tor, widok na "Bn" Rozebrany tor, widok na nastawnię "Bn1" Wjazd na stację od strony Żar. Na lewo do Żar, prosto do Lubska.
Na stacji w Bieniowie można znaleźć jeszcze starsze szyny, lecz już nie na torach, ale wykorzystane jako słupki.   Szyna A. H. 1894 r. Bochum 1895 r. Schemat stacji Bieniów.

foto: mk

09.10.2011r.

źródło:
           "Pionierzy i ich następcy. Z dziejów Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych 1945 - 1985". Wrocław 1985.
           "Monografia Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Poznaniu okres 1945 - 1992". Henryk Zięba. Zachodnia DOKP w Poznaniu. 1993.
           "Zeitschrift Für Bauwesen". Ministerium Der Öffentlichen Arbeite. Berlin 1891.
           "Proceedings of the Seventh Annual Convention of the American Railway..." Chicago. 1906.

 

O kolei w Bieniowie
Historia kolej w Bieniowie
Archiwalne rozkłady jazdy
Strona główna