Dominium Benau


 

                      Dominium to duża posiadłość ziemska należąca w całości do pana feudalnego, a w Prusach była to też nazwa obszaru dworskiego. Jest to inna nazwa folwarku. Z dokumentów wynika, że w 1492 r. wieś i folwark przejmuje w lenno Otto von Knobelsdorff, widać tu wyraźne rozgraniczenie wsi i folwarku. Na przełomie wieków w Bieniowie były 2 folwarki.
Z nazwą Dominium na tych ziemiach spotykamy się od XIX w., w zasadzie po przejęciu tych ziem przez Prusy.

W 1832 r. w gazecie "Amtsblatt der Regierung in Potsdam..."  znajdujemy informacje o podatkach, które nałożono na Richtervolwerk w Behnau. Wśród różnych  podatków znajduje się tam ciekawa informacja o tym, że Richtervolwerk w Behnau ma zapłacić podatek za browar z prawami do warzenia piwa w kwocie 45 talarów (Reichstaler)  i 25 srebrnych groszy, w tym 1/3 tej kwoty w złocie.

Do końca nie wiadomo czy chodzi tu o właściciela folwarku o nazwisku Richter, czy raczej o folwark sędziego.


"Amtsblatt der Regierung in Potsdam..."  nr 18 z dnia 4 maja 1832 r.
 

W dodatku do "Amts-Blatt der Regierung zu Frankfurt a.d. Oder nr 43 z dnia 28.10.1852 r. zamieszczono listę wyborców w 5 okręgu wyborczym Prowincji Brandenburgia, na której znajduje się właściciel ziemski porucznik Gustav Adolph Fischer z Dominium w Bieniowie.

W Dodatku Nadzwyczajnym do "Amts-Blatt der Regierung zu Frankfurt a.d. Oder nr 31 z dnia 5.08.1874 znajdujemy informację, że właścicielem folwarku jest  porucznik Franz Hermann Fischer. Jego majątek w 1879 r. zajmował obszar 386,4 ha w tym 199,9 ha ziemi ornej, był też właścicielem gorzelni.
w spisie "Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche..." znajdujemy potwierdzenie, że kapitan Fischer posiada gorzelnię.

W 1899 r. właścicielem zostaje królewski radca ekonomiczny Max Bohnstedt, który prowadzi tu bardzo nowoczesne gospodarstwo rolne zajmujące się także genetyką roślin.
Od 1900 r. na około 300 ha gruntów rolnych uprawiane są nowe odmiany żyta, jęczmienia i owsa. Od 1905 r. produkowane są rodzime odmiany zbóż: "Bohnstedts Benauer Roggen" tj. Bieniowskie Żyto Bohnstedta, "Bohnstedts Benauer Weißhafer" - Bieniowski Biały Owies Bohnstedta oraz "Bohnstedts Benauer Goldhafer" - Bieniowski Złoty Owies Bohnstedta.
Od 1910 r. dla Brandenburskiej Izby Rolnictwa w Rydze i Pernau uprawiał ulepszony len, zajmował się modyfikacją importowanego niebieskiego lnu rumuńskiego.
Według danych z 1910 r. Max Bohnstedt posiadał 434 hektary gruntów, ale już w podręczniku z 1914 r. znajdujemy informację, że posiada 440 hektarów gruntów, w tym 265 ha ziemi ornej.

Max Bohnsted bardzo aktywnie działał w stowarzyszeniach rolniczych, jego wypowiedzi bardzo często publikowano. Wypowiadał się na temat rodzaju orki, uprawy i chorób ziemniaków, przechowywania buraków cukrowych, uprawy lnu, stosowania nawozów i siewie poplonu.
Max
Bohnstedt był też filantropem, ufundował Dom Sióstr, który otrzymał imię jego żony Johanny, a w którym mieścił się szpital. Dom Sióstr Joanitek znajdował się w centrum wsi, przy Oberdorfstrasse 2. Podczas wojny został uszkodzony, a następnie rozebrany w latach 50'.
Najprawdopodobniej to Bohnstedt postawił pomnik dedykowany dr Albertowi Schultz - Lupitzowi (1831-1899) agronomowi, pionierowi upraw łubinu i stosowania nawozów sztucznych w celu zwiększenia plonów. Pierwotnie pomnik stał przy stawie obok drogi do Żar, obecnie znajduje się przy szkole.

Po śmierci Maxa Bohnstedt majątek zostaje wyprzedany. Zachowały się dokumenty z tego okresu, które zamieszczam poniżej.

W 1928 r. właścicielem Dominium zostaje Karl Peper, który prowadzi gospodarstwo rolne do 1945 r.
Według spisu z 1929 r. Karl Peper posiadał ogółem 305 ha ziemi, w jego inwentarzu znajdowało się 12 koni, 60 sztuk bydła, 300 owiec i 40 świń.

mk

                       


Pałac - Dominium Benau


Max Bohnstedt z tabliczką "Bohnstedts Benauer Goldhafer Elite"


Dom Sióstr Joanitek, szpital


Pomnik dr Albert Schultz - Lupitz


Złotnik. 04.04.1928 r. Umowa kupna między Nadleśniczym Wilhelmem Bohnstedt z Benau (wykonawcą testamentu) a rolnikiem Paulem
Hänisch z Reinswalde. Notariusz Gustav Schade z Berlina. Spotkanie w Gospodzie Paul Blobel w Reinswalde.
 

Benau. 03.05.1928 r. Spotkanie w Gospodzie Schulza w Bieniowie pomiędzy Nadleśniczym Wilhelmem Bohnstedt z Benau (wykonawcą testamentu) a rolnikiem Paulem
Hänisch z Reinswalde.
Notariusz z Berlina dr Gustav Schade.

Wilhelm Bohnstedt pełnomocnik obu wykonawców testamentów spadku po radcy ekonomicznym Maxie  Bohnstedt:
1. właściciel majątku rycerskiego  Paul Bohnstedt w  Kaltenhausen,
2. właściciel  majątku rycerskiego majora  w stanie spoczynku  Alfreda Zürn w  Nissmenau.
Poniżej znajduje się nazwisko nowego nabywcy Karla Peper, który kupił Dominium w Benau.

8.09.1933 r. Sorau. Notariusz dr Hanns Meinecke z Berlina.
Umowa między ziemianinem Arthurem Jaenicke z Friedersdorf a gospodarzem Paulem
Hänisch z Reinswalde.
Dotycząca ziem po Maxie Bohnstedt, w nawiązaniu do wcześniejszych aktów z 1928 r.

1929 r. Dr Gustav Schade z Berlina.
Pieczęć Notariusza.

1923 r. Wcześniejsza umowa Paula Hänischa z Reinswalde.
Pieczęć Sagan


1932 r. - pieczątki poczty Sorau.


Dominium Benau - żeton


1925 r. Dominium Benau szuka pracowników.

 


1930 r. Dominium Benau proponuje...

Podziękowanie dla Pana Krzysztofa za udostępnienie w/w dokumentów.

źródło:
- General - Adressbuch der Ritterguts - und Gutsbesitzer im Deutschen Reiche. Das Königreich Preussen. Die Provinz Brandenburg. Berlin. 1879.

- Mitteilungen der Deutschen Landwirtschafts-Gesellschaft ..., Tomy 22-23. 1907.
- Die deutsche landwirtschaftliche Pflanzenzucht.Berlin: Deutsche Landwirtschafts - Gesellschaft. Paul Hillmann. 1910.
- Der Flachs als Faser- und Ölpflanze. F. Tobler. Berlin. 1928.
- Jahrbuch der Deutschen landwirtschafts - gesellschaft. Tom 33-34. Berlin. 1918.

- Mitteilungen der Deutschen Landwirtschafts - Gesellschaft. Tom 34.
(Germany: West) 1919.
- Zentralblatt fur die gesamte landwirtschaft mit einschluss der forst- und teichwirtschaft, der tier-pathologie und-medizin, Tom 2 .1921.

- "Benauer Chronik" ,Hans - Dieter Boemack, tom I .1996 r.
-
"Die Kunstdenkmäler des Kreises Sorau und der Stadt Forst". 1939 r.
-
"Amtsblatt der Regierung in Potsdam..."  nr 18 z dnia 4 maja 1832 r.
- "Amtsblatt der Regierung zu Frankfurt a.d. Oder" 1874"
- Adressbuch der Dampfkesseibesitzer Deutschlands. Nach amtlichen Unterlagen ... Band I: Provinz Brandenburg. Leipzig. 1897 r.
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche: mit Angabe sämmtlicher Güter, ihrer Qualität, ihrer Grösse (in Culturart), ihres Grundsteuerreinertrages: ihrer Besitzer, Pächter, Administratoren etc. : Poststationen. Das Königreich Preussen. Provinz Brandenburg, Paul Ellerholz. 1896 r.
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Provinz Brandenburg. Berlin 1910.
- Güter-Adreßbuch für die Provinz Brandenburg: Niekammers Güter-Adreßbücher, Band VII. Zweite, völlig umgearbeitete und stark vermehrte Auflage, Leipzig 1914.
- Landwirtschaftliches Adreßbuch der Rittergüter, Güter und Höfe der Provinz Brandenburg, 1929: 4. vermehrte und verbesserte Auflage. Leipzig. 1929.

 


Strona główna